Uważnie śledzę materiały na temat wielkich transoceanicznych traktatów handlowych, TTIP i CETA. Nie znalazłem jednak nigdzie (!) argumentu przemawiającego za wprowadzeniem do nich mechanizmów ochrony inwestorów przy pomocy specjalnych, dostępnych tylko im trybunałów arbitrażowych.
Normalny obywatel, jeśli poczuje się skrzywdzony przez swoje państwo, musi dociekać swoich praw w sądzie. Czyli najpierw jedna instancja, potem druga, potem ewentualnie Strasburg.
Korporacje dzięki tym traktatom mają dostać specjalną, superszybką ścieżkę dochodzenia swoich praw w trybie arbitrażu, z pominięciem sądów, z pominięciem wieloinstancyjności.
W niektórych traktatach to się nazywa ISDS, CETA ma powołać nowy trybunał tego typu (w skrócie będzie się chyba nazywać PIT?). Nowość tego nowego polega tylko na dwuinstancyjności, ale nadal ma to być specjalna, szybka ścieżka, dostępna tylko korporacjom.
Jako obywatel nie chcę czegoś takiego, bo uważam, że korporacje już mają za dużo przywilejów. Nie potrzebują dodatkowych – odwrotnie, marzy mi się władza, która wreszcie zacznie im zabierać te, co już mają.
Co najważniejsze: kogo jak kogo, ale korporacje stać na prawników. O ile rozwiązania typu TTIP mogą rzeczywiście przydać się dla ochrony inwestycji w Burkina Faso, bo mamy powody, by wątpić w tamtejszy wymiar sprawiedliwości – nie widzę uzasadnienia w Kanadzie, USA czy Unii Europejskiej.
Będę przeciw każdemu traktatowi, zawierającemu takie przywileje dla korporacji – chyba, że ktoś mnie przekona, że takie coś jest potrzebne. Ale tutaj się to właśnie robi zabawne.
Stykam się z dwoma rodzajami argumentów, oba są równie cienkie. Jednym jest argument kołowy: że takie trybunały są we wszystkich traktatach handlowych, a więc powinien być także w CETA/TTIP.
Jak to bywa z argumentami kołowymi, można kołem zakręcić w drugą stronę. Skoro takie trybunały są we wszystkich traktatach handlowych, należy nie podpisywać nowych i należy wypowiedzieć stare. Sama obecność tej instytucji w innych traktatach nie dowodzi tego, że jest dobra dla obywateli.
Drugi argument jest jeszcze mniej przekonujący. Zacytuję go z wywiadu z Danutą Huebner:
Zastanawia mnie fakt, że przy tego typu zarzutach myśli się tylko w jedną stronę – jakaś firma, która zgodnie z tą umową musi spełnić całą masę warunków, może przyjść do Polski i zaskarżyć politykę rządu, jako coś, co podcina jej interesy handlowe. Ale nie myślimy o tym, że w takiej samej sytuacji, prawdopodobnie dużo częściej, mogą znaleźć się polskie firmy, które będą chciały prowadzić działalność w Kanadzie. Pamiętajmy, że ten system chroni również polskiego inwestora, który niejednokrotnie będzie dopiero uczył się zasad handlu międzynarodowego i w związku z tym może być na słabszej pozycji.
Otóż moja niechęć wobec CETA nie bierze się z niechęci do Kanady, podobnie jak niechęć do TTIP nie bierze się z niechęci do USA. Uwielbiam Kanadę, przepadam za USA.
Nie ufam wszystkim korporacjom, polskim, amerykańskim, kanadyjskim, burkinofasońskim. Nie obchodzi mnie „obrona polskiego inwestora w Kanadzie”. Wiem jedno: nigdy nim nie będę. Nic mnie koleś nie obchodzi. Jak miał na inwestycje, to ma też na adwokatów.
Obchodzi mnie obrona polskiego obywatela w Polsce przed korporacjami (oraz kandyjskiego w Kanadzie). Chcę, żeby obywatele mogli demokratycznie przegłosować ograniczenie korporacyjnej chciwości bez obawy przed wyrokiem z jakiegoś dziwnego trybunału „nur fur Korporazionen”.
Nie chodzi o to, że chcę odebrać korporacjom możliwości dochodzenia swoich praw w swoim państwie. Ale niech to robią normalnie, jak my wszyscy, w zwykłym sądzie. Nie rozumiem, dlaczego to im nie wystarczy.
Jeśli ktoś z PT czytelników zna na to jakieś uzasadnienie – chętnie się zapoznam. Co z tego mam mieć ja, jako szary obywatel? Już wiem, że ochronę swoich inwestycji w Kanadzie. No super, a coś poza tym?