Długi łykend nastroił mnie do refleksyj natury ogólnofilozoficznopolitycznej, proponuję więc wrócić do jakże lubianego przez nas wszystkich tematu lustracji dziennikarzy tym razem bardzo serio, od strony jurysprudencji. Zwolennicy tejże lustracji popełniają błąd, którego dotąd (chyba?) im nie wytknięto. To błąd nazywania dziennikarstwa „zawodem zaufania publicznego”.
Pojęcie zawodu zaufania publicznego definiowane jest w konstytucji. W artykule 17 mowa jest o tym, że w interesie publicznym pewne zawody mogą być ustawowo wyjęte spod pełnej swobody działalności gospodarczej – chodzi o to, że jak się komuś zawali dom zaprojektowany przez architekta-amatora, marną pociechą dla tego kogoś będzie to, że do następnego domu wynajmie lepszego fachowca. Jedynym sensownym rozwiązaniem jest tutaj narzucanie kontroli jakości usług a priori, nie przez niewidzialną rękę rynku, tylko przez samorząd (korporację), wymuszający pewne minimum jakie ma spełniać osoba chcąca wykonywać zawód architekta.
W odróżnieniu od trudnych do zdefiniowania pojęć takich jak „dziennikarz” czy „prozaik”, zawód zaufania publicznego jest bardzo łatwy do zdefiniowania – definicja jest po prostu enumeratywna. Zawodami zaufania publicznego są te, które tak określono ustawowo. Póki co, dziennikarz zawodem zaufania publicznego nie jest – w odróżnieniu od architekta, pielęgniarki, dentysty, biegłego rewidenta i takich tam.
Facet uzasadniający lustrację dziennikarzy przez nazywanie ich „zawodem zaufania publicznego” ośmiesza się więc na dwa sposoby. Po pierwsze, ujawniając swoją ignorancję. Po drugie, przez wytworzenie surrealistycznej wizji lustrowania dentystów, weterynarzy i położnych (no bo jak wszystkie z.z.p., to dlaczego weterynarze nie? Muuu!).
Ludzie o peerelowskiej mentalności, jak bracia Kaczyńscy czy Andrzej Lepper, prawdopodobnie marzą o tym, żeby listę z.z.p. wydłużyć. W końcu skutki błędów w sztuce popełnianych przez – dajmy na to – wulkanizatorów, kelnerów, hydraulików czy fryzjerów mogą być dalece bardziej katastrofalne od tych popełnianych przez weterynarza. Dawaj, zapędźmy wszystkie zawody w obligatoryjne korporacje, które będą wyznaczać zawodowe standardy!
Moim zdaniem, to byłby głupi pomysł. Wkurzył cię wulkanizator? Następnym razem opony zmieniaj u innego. Wkurzył cię kelner? Nie daj napiwku i więcej tu nie przychodź. Wkurzyła cię gazeta? Więcej jej nie kupuj. W przypadku większości profesji – w tym w dziennikarstwie – wolny rynek sprawdza się lepiej w roli regulatora standardów od tego, co mogłyby narzucać obligatoryjne samorządy dziennikarzy czy wulkanizatorów.

Na początku 1 maja nie był planowany jako cykliczne święto pracy. W 1884 roku amerykańscy związkowcy wyznaczyli 1 maja 1886 jako finalny etap walki o ośmiogodzinny dzień pracy. Planowali, że jeśli burżuazja nie zgodzi się na ustawowe ograniczenie czasu pracy dobrowolnie, zostanie do tego zmuszona strajkiem generalnym w tym dniu.
Przed wyznaczonym terminem burżuazyjna prasa nakręcała psychozę strachu o tym, jakie to niesamowite zamieszki wywołają związkowcy, socjaliści i anarchiści (bo ta lewica, panie, to nic tylko by wszystkich mordowała). Ku jej wielkiemu rozczarowaniu, manifestacje 1 maja 1886 przebiegły pokojowo. 3 maja w Chicago policja dokonała brutalnego ataku na pokojowych demonstrantów. Bez potrzeby otwarto ogień, zginęły według oficjalnych danych cztery osoby, wiele innych raniono.
Na 4 maja 1886 zwołano wiec na Haymarket Square w proteście przeciwko brutalności policji. Policja znów zaatakowała demonstrantów. Gdy przywódcy związkowi protestowali, wskazując na pokojowy charakter manifestacji, ktoś rzucił w stronę policjantów bombę. Dało to policji wygodny pretekst do otwarcia ognia do demonstrantów, co zabiło kolejne kilkadziesiąt osób.
Choć świadkowie pomogli zidentyfikować osobę, która rzuciła bombę – została ona natychmast zwolniona bez stawiania zarzutów, co wskazuje na to, że był to policyjny prowokator. Za to organizujący manifestację działacze związkowi zostali skazani na śmierć za „współudział z osobą nieznaną” w sfingowanym procesie i straceni.
Międzynarodowe oburzenie jakie wzbudziło postępowanie policji i sprzedajnego sądu sprawiło, że 1 maja stał się międzynarodowym dniem solidarności z amerykańskimi związkowcami. Na założycielskim kongresie II Międzynarodówki w 1889 roku oficjalnie proklamowano 1 maja jako międzynarodowy dzień walki o ośmiogodzinny dzień pracy.
Nie ma lepszego sposobu na oddanie czci pamięci męczenników z Haymarket Square niż generalne, serdeczne, płynące z głębi serca, opierniczanie się w długi weekend. Ci ludzie zginęli za to, żebyśmy wszyscy mieli więcej wolnego czasu. Czy można zginąć za coś bardziej szlachetnego?

Dear Mankind. This is a Polish blog, but I have chosen English for this particular entry due to the worldwide importance of information contained herein.
I am a journalist whose primary task is to review TV series, graphic novels and sci-fi movies. Our right wing government has recently passed the law requiring that all the people who write anything to any newspaper (be it cooking recipies or tv guide) should reveal their cooperation with communist secret services. Failure to do so shall result in immediate termination of your job contract (don’t know how they want to enforce it but that’s the law they passed).
This process is called in Polish „lustracja”, which literally translates into English as „mirrorization”. Don’t ask how they got this stupid name – they are not particularly bright people anyway. Common English equivalent is „screening”.
Therefore I am required by Polish law to mirrorize – or to screen – my shady past. I hereby reveal my cooperation with a secret communist agenda known as Majestic Twelve, where I was occupying a post of „ufologist” since my 18th birthday.
The screening form (see above) contains a field for additional commentary. I am using it to reveal some even more important information. It reads: ELVIS KILLED KENNEDY AND HE IS ALIVE IN A POLISH VILLAGE CALLED KLEWKI (local joke, never mind).
Now my screening form will be further screened by the National Screening Institute which will determine whether I wrote the truth or lied through my teeth (and eventually punish me for the latter). I just hope it will be a good screening – something that every decent movie reviewer is ready to die for.

Dzięki dyskusji Leniucha i Sewerjana pod poprzednią notką zajrzałem do archiwalnych tekstów, za co jestem im obu wdzięczny, bo to ciekawy przyczynek do pytania o to, kto własciwie odpowiada za ukrywanie komunistycznych zbrodni.
„Zadajmy sobie trud zajrzenia do „Wyborczej" z kolejnych rocznic 13 grudnia” – napisał kiedyś Ziemkiewicz. Gdyby go sobie rzeczywiście zadał i zajrzał do „Gazety" z  13 grudnia 1991, znalazłby bardzo emocjonalny tekst Bronisława Wildsteina „Współudział w morderstwie Pyjasa”. Wildstein pisał w nim o profesorze Zdzisławie Marku, który prowadził sekcję zwłok Pyjasa i jego ekspertyza posłużyła do uprawdopodobnienia oficjalnej wersji, że przyczyną śmierci Pyjasa był nieszczęśliwy wypadek. Wildsteina poruszyło to, że prof. Marek w Radiu Kraków pośrednio przyznał się do tego, że wiedział, że Pyjasa pobito a mimo to nie napisał tego wprost w swojej ekspertyzie.
„Prof. Zdzisław Marek jest wspólnikiem morderstwa, albowiem świadomie, wszelkimi środkami usiłował je ukryć” – napisał w tym tekście Wildstein. Profesor Marek uznał, że w tym zdaniu Wildstein poszedł jednak za daleko i wytoczył mu proces o zniesławienie. 21 lipca 1992 sąd nakazał Wildsteinowi przeprosić za to sformułowanie.
Przyjaciele Wildsteina z opozycji napisali list otwarty do ministra sprawiedliwości prof. Zbigniewa Dyki, w którym apelowali o rzetelne śledztwo w sprawie śledztwa Pyjasa. List ukazał się w „GW” 17 sierpnia (wśród sygnatariuszy byli oczywiście najsławniejsi przyjaciele Bronka z konspiry – Lesław Maleszka i Henryk Karkosza). Wildstein odwoływał się od wyroku, ale w drugiej instancji go utrzymano.
Leniuch uważa, że ten wyrok to skutek braku lustracji, deubekizacji, dekomunizacji i dełoteweryzacji. W dyskusji odmówił jednak merytorycznego wyjaśnienia, co w tym procesie mogłaby zmienić lustracja przeprowadzona np. już w roku 1990. Wszystkie lustracje świata nie mogą komuś odebrać prawa do bronienia się przed zarzutami przesadzonymi czy nieuzasadnionymi, a tak niewątpliwie było w przypadku zarzutów Wildsteina.
Ludzi odpowiedzialnych za zbrodnie PRL należy oczywiście rozliczać, ale indywidualnie – wszędzie tam, gdzie da się wykazać konkretną winę konkretnej osobie. Interesujące, że ludzie, którym rzekomo zależy na rozliczaniu zbrodni, w praktyce gdy pojawi się taka możliwość, starają się to torpedować w ideologicznym zacietrzewieniu – na przykład wysuwając oskarżenia przesadne i na dalszą metę kompromitujące sprawę o którą walczą (casus Wildsteina) albo wręcz próbując storpedować rozliczenie indywidualne, skoro nie przeprowadzono zbiorowego.
To drugie to zabawny przykład Cezarego Michalskiego, który kiedyś wyguglałem. W 2004 roku ruszył proces przeciwko milicjantowi, który w 1982 pobił zatrzymanych demonstrantów – wśród nich Michalskiego właśnie.
Co mówi osoba zainteresowana rozliczaniem państwa totalitarnego, gdy pojawia się szanse na udowodnienie winy konkretnej osobie, zgodnie z wszelkimi normami państwa prawa? Ta osoba mówi wtedy: ”Odmawiam zidentyfikowania milicjanta, który mnie pobił. Najpierw powinien rozliczyć się Kiszczak z Michnikiem”.
I kto tu właściwie próbuje ukrywać zbrodnie z przeszłości?