Czytam ostatnio opowiadania Rafała Ziemkiewicza wznowione w tomiku „Coś mocniejszego” i uderzyło mnie to, że punktem wyjścia opowiadania „Cała kupa wielkich braci” jest legenda miejska o tym, jakoby człowiek używał tylko dziesięciu procent mózgu. Nie wiem oczywiście jak to jest z mózgami prawicowych publicystów (czasem wydaje mi się, że nawet dziesięć procent to optymistyczna estymata), ale w ogólności to bzdura.
Nie wiadomo skąd się wzięła ta legenda – jej bezpośredniego źródła nie udało się wytropić nawet znakomitemu serwisowi snopes.com. Korzenie sięgają początku dwudziestego wieku, ale prawdziwa popularność pojawiła się w latach sześćdziesiątych, razem z falą zainteresowania zjawiskami paranormalnymi: telepatią, lewitacją, zginaniem łyżeczek i innymi trelami-morelami.
Trudno się dziwić jej popularności – któż z nas nie chciałby fantazjować o tym, że ma jakieś ukryte, niewykorzystane pokłady wielkiego geniuszu albo zdolności nadprzyrodzonych? Odpowiedź racjonalna jest okrutna i bezlitosna: nie ma takich ukrytych pokładów. Możesz najwyżej rozwinąć swój potencjał ucząc się nowego języka albo robiąc drugi fakultet, ale to wszystko praca, wyrzeczenia i takie tam. I oczywiście nie mogę winić tych, którzy woleliby wierzyć, że da się coś osiągnąć na skróty, na przykład przy pomocy medytacyjno transcendentalnego uwolnienia w sobie tetanina ósmego poziomu.
Sami będą siebie winić.

Zetknąłem się z powiedzonkiem „zatrucie testosteronem” jakiś czas temu, czytając coś o feminizmie trzeciej fali (którego ogólnie jestem sympatykiem, choć to temat na osobną notkę). Uderzyło mnie to, jak bardzo to powiedzonko jest trafne.
Chociaż, rzecz jasna, chodzi tu o żartobliwą metaforę, to jednak faktycznie strasznie często mężczyzna pakuje się w jakieś ryzykowne sytuacje tylko dlatego, że jest mężczyzną. Typowy przykład to zachowanie na drodze – jak łatwo i bezsensownie wkręcamy się w rywalizacje typu „kto pierwszy spod świateł”. I właśnie wtedy, kiedy w wyniku takiej rywalizacji ktoś straci życie, zdrowie, zderzak lub tylko zniżkę na OC/AC, ma zastosowanie to powiedzonko – koleś po prostu padł ofiarą zatrucia testosteronem.
Wikipedia podaje taki przykład zastosowania powiedzonka:
The accident statistics show that most avalanche victims are between the ages of 20 and 35 and are male. Very few females get killed in avalanches and those who do are usually following a male at the time. In a number of cases the men involved in avalanche accidents did not listen to the advice of sensible women. But a man has got to be a MAN! And no better way to prove it than in a stupendously violent death
Jednak mój ulubiony przykład to cytat z poradnika dla turystów zwiedzających pustynię Mojave: „Nie pozwól, by zatrucie testosteronem zakłóciło ci percepcję – ZABIERZ MAPĘ!”.

Czekanie w napięciu na nowego Bonda osłodziłem sobie przeglądem starych. Dawno nie oglądałem „Living Daylights” (1987) i zaszokowała mnie skrajna obciachowość mody męskiej. Nic dziwnego, że w latach 80. słuchaliśmy tak ponurej muzyki, przecież w tej dekadzie nie dało się żyć. Timothy Dalton w ogóle był słabym Bondem, ale ta jego błyszcząca kurtka… O rany!

Nawet Bond wypada jednak całkiem elegancko na tle Felixa Leitera i jego dwóch uwodzicielskich współpracownic. Feliksie… ja rozumiem, są lata 80., jako agent CIA masz pełne ręce roboty pomagając w Afganistanie stworzyć organizację, która już za paręnaście lat zaatakuje USA na własnym terytorium, ja wszystko mogę wybaczyć, ale CO TO JEST TO NIEBIESKIE?

Bondy z Rogerem Moorem to jest temat długi, ale na szczęście łatwo mi wskazać mojego zdecydowanego faworyta. To ciuchy, w których Bond wyrusza na wyspę Scaramangi w „The Man With The Golden Gun” (1974). Po prostu człowiek ze złotym pistoletem kontra człowiek z zabójczą marynarką. Aż trudno uwierzyć, że to jeden z moich ulubionych Bondów (głównie za sprawą rozkosznie idiotycznej tytułowej piosenki).

Ciuchy Connery’ego zwykle były genialne, ale wczesne filmy dokomentują interesującą zmianę w modzie męskiej, jaką był upadek kapelusza. Jeszcze do połowy lat 60. kapelusz był normalnym codziennym elementem stroju, dzisiaj raczej śmieszy niż dodaje powagi. Kapelusz nosi się dzisiaj albo w intencjach jajcarskich albo dla podkreślenia, że się jest krakowskim konserwatystą (co zresztą często na jedno wychodzi). Connery regularnie nosił go zresztą tylko we wczesnych Bondach (tutaj: „From Russia With Love”, 1963), potem już tylko sporadycznie, chociaż w otwierającej „sekwencji z lufą” kapelusz dotrwał aż do „Diamonds Are Forever” (1971).

Kapelusza może i szkoda, ale w sumie to i tak zdumiewające, że przez cały dwudziesty wiek kanon mody męskiej, wyznaczony przez marynarkę, koszulę z kołnierzykiem i coś pod szyją, w zasadzie przetrwał wszystkie rewolucje, od bolszewickiej przez seksualną po teleinformatyczną. Ciekawe właściwie dlaczego?