Nie byłem w podziemiu (identyfikuję się z tym cytatem z „Annie Hall” Woody Allena: „Ty i tortury? Ty byś wyśpiewała wszystko, gdyby Gestapo zagroziło odebraniem karty kredytowej”). Nie mam więc kumpli z podziemia, ale znam trochę osób, które były w podziemiu – więc dobrze znam fenomen „Kumpla z Podziemia”, czyli ludzi takich jak Jarosław W., z którego grzeszków dobra zmiana próbuje wykręcić haka na Piniora.
Najpierw uwaga formalna: tak, wiem, że śledztwo prowadzono za poprzedniej władzy. Skoro jednak wtedy prokuratura nie zdecydowała się na wniesienie oskarżenia, to prawdopodobnie znaczy, że uznała (podobnie jak teraz sąd), że są za słabe.
Trudno inaczej zinterpretować fakt, że prokurator ogłaszając akt oskarżenia, sam się od niego w jakiś przedziwny sposób dystansował. A parę dni później podał się do dymisji.
Wniosek jest oczywisty: nie wniósł tego aktu oskarżenia z własnej inicjatywy, tylko z powodu jakichś nacisków. Którym najpierw uległ, a potem tego pożałował.
Pozostaje moralne pytanie: czemu Pinior nie zerwał kontaktów z kimś takim, jak Jarosław W.? I tak wracamy do tematu, który mnie interesuje: fenomenu Kumpla z Podziemia.
Galerię takich postaci przynosi „Skucha” Hugo-Badera, którą już się tutaj zachwycałem. Sam ich trochę zdążyłem poznać głównie via Ikonowicz (i ogólnie PPS), dlatego chociaż nigdy nie zdążyłem poznać konkretnie Jarosława W., to jego medialna charakterystyka brzmi dla mnie dziwnie znajomo.
Ci ludzie są tak do siebie podobni, że na własny użytek od dawna fenomen KZP traktuję jako coś w rodzaju syndromu, a przynajmniej typu osobowości. Poznałeś jednego z nich, to znasz ich wszystkich.
Po pierwsze, przeważnie są ciężko uzależnieni nie tylko od alkoholu i papierosów, które odpalają jednego od drugiego, ale także od kompletnie egzotycznych dla mnie nałogów, jak hazard. Przypuszczam, że w samym podziemiu działali tyleż z przekonań, co dla adrenalinowego strzału, jaki dawała im udana ucieczka przed zomowcami.
Albowiem po drugie – często nie wiadomo, jakie ci ludzie mają przekonania. Jarosław W. miotał się między prowałęsowskim BBWR (skupiającym wiele takich dwuznacznych moralnie postaci), a skrajną lewicą.
To jest częste u KZP. Grzeszą wszystkimi grzechami głównymi, ale jednocześnie są wściekle proklerykalni. W jednych wyborach startują ze skrajnej prawicy, w następnych ze skrajnej lewicy. Nie ma stałych elementów w ich światopoglądzie.
Po trzecie wreszcie, pozornie to są cudowni kumple do kieliszka. Zawsze są chętni, zawsze są serdecznie, wylewnie towarzyscy. Ale sprawdzają się tylko jeśli masz ochotę na szybkie dążenie do pełnego znieczulenia, przy powierzchownej konwersacji na miałkie tematy. Z typowym KZP nie pogadasz o filmie czy literaturze, bo go to wszystko nie interesuje.
Najchętniej rozmawiają o tym, kto z kim i kto kogo (w sensie zarówno plotek towarzyskich, jak i plotek o personalnych rozgrywkach), oraz o różnych pomysłach na interesy. Dla mnie idealne wydarzenie towarzyskie to takie, w którym owszem, na koniec idziemy nieco chwiejnym krokiem, ale przedtem wymienimy poglądy na serial „Westworld” albo interpretację kolapsu funkcji falowej przez Rogera Penrose’a.
Moja znajomość z KZP ograniczała się więc zwykle do „cześć/cześć”. To nie jest towarzystwo dla mnie.
Ikonowicz jednak miał (i pewnie nadal ma, ale już tego nie obserwuję) wielu takich ludzi w swoim otoczeniu. Hugo-Bader też ma takich kumpli i opisuje to w swojej książce.
Możemy chyba roboczo założyć, że obaj nie kierują się złymi intencjami w podtrzymywaniu tych znajomości. Ikonowicz i JHB, są ludźmi, którzy nie interesują się pieniędzmi (na własne oczy na wiele sposobów mogłem to zaobserwować).
Nie zrywają relacji z KZP, bo podczas tych wszystkich bijatyk z ZOMO i ucieczek przed SB wytworzyła się między nimi silna więź emocjonalna. Ja (na szczęście!) w ogóle w życiu nie mam wspomnień, za sprawą których z kimś bym taką więź mógł nawiązać.
Nie byłem w wojsku, nie byłem internowany, nie byłem w więzieniu. Staram się prowadzić nudne, przewidywalne życie statecznego mieszczanina, wokół którego wszystko ma poduszki powietrzne, bezpieczniki różnicowe i unijny certyfikat bezpieczeństwa.
Gdyby świat zaludniali tylko tacy ludzie jak ja, dyktatury trwałyby wiecznie. Jestem wdzięczny ludziom innym niż ja (Hugo-Baderowi, Ikonowiczowi…), bo gdyby nie oni, byłbym żałosną, peerelowską imitacją mieszczanina. Daję im kredyt zaufania. W winę Piniora uwierzę dopiero po prawomocnym wyroku niezawisłego sądu.