Jak bardzo – och jak bardzo! – chciałbym teraz przeczytać komentarz zwolennika PiSu, który miażdząco by mi wykazał słuszność polityki rządu. Ach czemuż ach czemuż redaktor Woś tak się niby interesuje tą ekonomią, tak lubi wychwalać PiS za jego niebywale prześwietlanie słuszne decyzje, a na temat flagowego rządowego programu to ani be, ani me, ani kukuryku.

Kiedy rząd zapowiadał, że zmiany będą „korzystne lub neutralne” dla podatników zarabiających mniej niż „12800 brutto miesięcznie” (czyli 153600 rocznie), to nawet się trochę ucieszyłem, bo zarabiam znacznie mniej. Jako lewak uważam, że jeśli ktoś przekracza ten próg, to faktycznie nie powinien narzekać na podatki, tylko z godnością wypłakać się w studolarówkę.

O swoich zarobkach nie będę wam pisać konkretów, ale możecie je sobie łatwo oszacować. Szkoła jest wprawdzie prywatna, ale nie płaci znacząco lepiej od publicznych (mniej więcej wiem ile się zarabia w publicznych, bo mam znajomych z roku, którzy od 30 lat są wierni naszej wyuczonej profesji).

Jak wielu nauczycieli, mam dodatkowe dochody. W moim przypadku nietypowy jest ich charakter (ksiązki, felietony, spotkania autorskie), ale samo zjawisko jest już typowe.

Typowy warszawski nauczyciel ma jakieś dodatkowe źródło dochodów. Najczęściej są to po prostu korepetycje.

Zwykle na początku roku nie jestem w stanie oszacować swoich przyszłych zarobków. Po prostu nie wiem ile książek się sprzeda, ile będę miał spotkań, czy mi znowu nie zrzucą felietonu.

Mogę tylko powiedzieć, że raczej na pewno nie będzie to 153600. Nie sądzę, żebym w tym roku wyszedł ze stówy bez jakichś mało prawdopodobnych wydarzeń w rodzaju znalezienia angielskiego wydawcy.

Jestem więc dość typowym przedstawicielem klasy średniej. Na pewno nie niższej średniej, ale na pewno też nie wyższej średniej. Czyli teoretycznie słynna ulga powinna mnie uchronić przed stratą, prawda?

Praktycznie moja pierwsza nauczycielska pensja w tym roku była pomniejszona o jakieś 180 złotych. Jak bardzo wzrosną obciążenia od moich fuch honoraryjnych, tego jeszcze nie wiem, bo moje biuro rachunkowe też nic nie wie.

Od pewnego czasu premier obiecuje różne rzeczy w wywiadach, ale przecież podatków nie pisze się na podstawie obietnic z wywiadu, tylko na podstawie ustaw. A do 20 lutego podatnik musi podjąć decyzje typu „działalność? ryczałt? skala? liniowy?”.

Najpiękniejszą obietnicą premiera było wprowadzenie podwójnego systemu podatkowego. Że kto będzie stratny na nowych zasadach (ale zarabia poniżej tego pułapu), będzie mógł się rozliczać według starych zasad. Byłoby super, ale to chyba jednak tylko kolejne kłamstwo.

Słuchajcie, drodzy pisowcy zaglądający na tego bloga. Ja naprawdę CHCIAŁBYM, żeby premier mówił prawdę. Ja chciałbym, żeby ludzie zarabiajacy poniżej stówy rocznie nie byli stratni, no bo sam do nich należę.

A jak już jestem stratny, to chciałbym chociaż wiedzieć, jak bardzo. Ale to też niemożliwe. Tak zwany „Kalkulator Polski Ład” ma serię opcji takich jak ta obrazku.

Skąd u licha mam wiedzieć, czy „korzystam z zasad rozporządzenia”? Jakiego rozporządzenia? Przecież nie sposób z tego skorzystać.

Wygląda na to, że nikt nie pomyślał o banalnym scenariuszu, w którym podatnik pracuje w kilku miejscach na raz. Ileś ma z etatu, ileś z dzieła, a ileś ze zlecenia. Albo w ogóle łączy pracę z działalnością i za fuchy wystawia faktury.

Ale nie wiem, może się mylę. W istocie: bardzo CHCĘ się mylić. Bardzo bym teraz chciał, żeby jakiś zwolennik PiS mnie przekonał, że to wszystko jednak jest dla mnie korzystne albo chociaż neutralne.

W tym całym chaosie jest jedna grupa zawodowa, która z pewnością zyskała na Polskim Ładzie. To zarabiający po kilkadziesiąt tysięcy miesięcznie dziennikarze TVP, menadżerowie państwowych spółek, trenerzy narciarscy pisowskich polityków.

Przy tych zarobkach z pewnością stać ich na ubogacenie portfolio posiadanych nieruchomości o jakąś skromną leśniczówkę czy pałacyk. A wtedy ich podatek spada do zera.

Ach, jak bardzo bym chciał przeczytać komentarz obrońcy PiSu, który będzie przekonywać, że owszem, że uważa to za sprawiedliwe. Że podatki trzeba podnieść pielęgniarce, która dorabia sobie zleceniami – ale obniżyć oligarchom.

Na początku III RP niechęć do cenzury jednoczyła nas wszystkich. Tylko na skrajnie prawym skrzydle Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego otwarcie mówiono wtedy o potrzebie cenzury pro-katolickiej. Nie miało to symetrycznego odpowiednika na ówczesnej lewicy, pod tym względem libertariańskiej jak mainstream.

30 lat później został „nam” złośliwy rechot, kiedy „im” coś zablokuje Facebook czy Youtube, a „im” złośliwy rechot, kiedy prokuratura ściga kogoś z „nas” za tęczową aureolę. Czy jest szansa, żebyśmy (umowni) „my” i „oni” znowu wspólnie opowiadali się za wolnością słowa – „my” „ichniego”, a „oni” „naszego”?

Żeby to przeanalizować na serio, trzeba moim zdaniem oddzielić kilka różnych zagadnień, które hurtowo wrzucamy do worka „cenzura” i „wolność słowa”. Pierwszym jest PREWENCYJNA CENZURA PAŃSTWOWA, jedyna zakazana konstytucyjnie.

Tutaj nic się nie zmieniło. Część ludzi jednak myli ją z moderacją komentarzy, stosowaną choćby na moim blogu. Prywatnej moderacji, choćby i prewencyjnej, nie zabrania żaden przepis.

Represyjna tymczasem stopniowo się zaostrza. Od 1989 coraz więcej jest zakazów mówienia tego czy tamtego.
Początkowo byłem przeciwnikiem prawnego ścigania tzw. mowy nienawiści (zainteresowany znajdzie definicję w tej notce). W ostatnich czasach wygrało we mnie podejście belferskie.

Nastoletnie dzieci są podatne na skoki nastroju, przeżywają mnóstwo niepewności z serii „kim jestem”, „kim będę”, „czy życie ma sens”. Są jedną burzę hormonalną od myśli samobójczych.

Nie można im dokładać dodatkowych problemów poprzez tolerowanie w dyskursie wypowiedzi atakujących ich cechy, na które nie mają wpływ – takie jak tożsamość etniczna czy genderowa. Życie ludzkie wydaje mi się ważniejsze od prawa do zwalczania „ideologii LGBT”.

Mogę sobie ewentualnie wyobrazić teoretyczny model, w którym homo-, trans- albo ksenofobię uprawia się wyłącznie w specjalnych serwisach dla dorosłych, tak jak upychamy tam inne treści szkodliwe dla dzieci. Tylko że to już naciągany hipotetyczny scenariusz, który łatwiej rozwiązać po prostu przez „możesz sobie być homofobem, ale bądź nim w domu po kryjomu”.

Przyjęta przez Radę Europy definicja mowy nienawiści już jest kompromisem między prawicą a lewicą. „My” akceptujemy, że na liście chronionych cech jest wyznanie, „oni” akceptują orientację. Pola do innych kompromisów nie widzę (zresztą definicja Rady Europy po prostu nas obowiązuje).

Do cenzury represyjnej wliczają się też przepisy zakazujące obrażać osoby i instytucje. Tutaj jestem nie tyle za ich zniesieniem, co za łagodnym interpretowaniem (tak jak to zwykle czynią sądy).

Z jednej strony, ogólnie jako drobnomieszczanin nie lubię publicznego dyskursu typu „dupa chuj kurwa wypierdalać”. Jestem za tym, żeby kary były rzadkie i symboliczne, ale jestem za zachowaniem większości zakazów tego typu.

Jestem też za prawną ochroną obiektów sakralnych. Uważam, że występki w postaci wysprejowania swastyki na synagodze, wylania świńskiej krwi w meczecie albo napisu „JEBAĆ PIS” na zabytkowym kościele powinny być karane – i to nie jak zwykły czyn chuligański (materialna wartość szkody może być przecież symboliczna). W tym sensie jestem więc gotowy na kompromis z prawicą (sam nie mam osobistego zainteresowania w ochronie uczuć religijnych z powodu ich braku).

Osobnym problemem jest CENZURA W PRYWATNYCH SERWISACH. Tutaj istnieje „od zawsze” – trudno sobie wyobrazić gazetę publikującą wszystko co jej przyślą.

Mimo to i tak ludzie, którym coś odrzucono, często krzyczą o „cenzurze”. Pan Stanisław Remuszko kiedyś wytaczał procesy gazetom, które nie chciały go publikować, a przegrane procesy przedstawiał jako prześladowanie go przez sądy.

Sytuacja uległa zmianie, gdy pojawiły się monopolistyczne serwisy typu Facebook i Google. Rzeczywiście, jeśli tam ktoś dostanie bana, to średnią pociechą dla niego, że może się przenieść do któregoś z konkurencyjnych mikroserwisików.

Mogę tylko znów wzruszyć ramionami, że Ostrzegałem. Na tym blogu toczyłem m.in. flejmy z poetą Kapelą i tłumaczem Szpakiem, którzy 10 lat temu wierzyli w „wolność słowa na fejsie”.

Wolny rynek puszczony na żywioł zawsze kończy się monopolizacją. Albo przez jeden podmiot, albo przez kartel (oligopol).

Firmy internetowe cenzurują całkowicie legalnie. Za każdym razem, gdy usuną konto komuś sławnemu, pojawiają się hasło „JA ICH ZMUSZĘ W SĄDZIE DO PRZYWRÓCENIA”. Nie udało się Trumpowi, nie uda się nikomu.

Jedyne przykłady wygranych procesów tego typu, to procesy obywateli zabanowanych przez konta instytucji państwowych. To spójne z tym, że konstytucje krajów demokratycznych zakazują PAŃSTWOWEJ cenzury prewencyjnej – ale już nie prywatnej.

W Polsce też Konfederacja się odgrażała, że wymusi na Facebooju odzyskanie konta. Wsparł ją minister Cieszyński, stanowczym pismem, że się na to nie zgadza. „HEJ WY TAM W MENLO PARK, SŁYSZYCIE MÓJ DONOŚNY GŁOS? JA BARDZO WAŻNY MINISTER BARDZO WAŻNEGO RZĄDU SIĘ NIE ZGADZAM!”.

To żałosne popiskiwanie zostało olane, podobnie jak równie buńczuczne okrzyki Ziemkiewicza, że Anglicy go będą jeszcze na przepraszać. Takie sprawy są nie do wygrania w sądzie.

Jedynym wyjściem jest teraz regulacja na szczeblu unijnym, taka jak procedowane właśnie Digital Services Act. Ma nakładać specjalne ograniczenia na największe podmioty – tzw. gatekeeperów. Spór trwa o definicję, ale ogólna idea jest słuszna.

Paradoksalnie – ci, którzy dziś narzekają na „cenzurę na Facebooku” to ci sami, którzy parę lat temu protestowali przeciwko unijnym regulacjom, że to „ACTA 2”. Cóż, prawicowiec to człowiek, którego intelektualnie przerasta zauważenie prostej zależności, że im więcej praw mają bogacze, tym mniej praw ma on.

Jest wreszcie trzecie zagadnienie – zróżnicowana grupa zagadnień zwanych ogólnie „cancel culture”. Podkreślam jej zróżnicowanie, bo ilekroć chodzi o przemoc, groźby karalne albo zniewagi, jestem za stosowaniem zakazów ogólnokodeksowych. Potępiam wypowiedź „rektor jest reakcyjnym chujem” tak samo jak potępiałbym „rektor jest lewackim chujem”.

Większość zjawisk opisywanych jako „cancel culture” przyjmuję jednak z entuzjazmem, właśnie w imię wolności słowa. Prawo studentów do mówienia „nie życzymy sobie wykładu dr X” to przecież kwestia ich wolności słowa.

Dlaczego ich wolność ma być mniej ważna od wolności dr X? Moim zdaniem jest nawet ważniejsza, bo to oni płacą (albo bezpośrednio w czesnym, albo pośrednio w dofinansie idącym za uczniem/studentem z budżetu).

Wypowiedzi zwalczające „cancel culture” zazwyczaj mają fundamentalny błąd logiczny. W imię „wolności słowa” chcą zabronić studentom, czytelnikom, słuchaczom itd. nawoływania do bojkotu danego autorytetu.

Ja tymczasem uważam, że J.K. Rowling ma prawo do swoich wypowiedzi – a inni mają prawo do ich krytykowania. Nie widzę powodów, dla których mielibyśmy im to prawo odebrać (jeśli ktoś mi zechce takie powody wyłożyć i zrobi to kulturalnie i merytorycznie, będzie mile widziany).

Podsumowując, mogę się porozumieć z prawicowcem co do następującego minimum:

CENZURA PAŃSTWOWA – wyłącznie represyjna, z katalogiem zakazów uwzględniajacych zakaz mowy nienawiści w definicji Rady Europy (tu zresztą i tak nie uciekniemy, póki jesteśmy w Radzie Europy)
PRYWATNE PODMIOTY – mogą moderować jak chcą, z wyjątkiem gatekeeperów, kiedy już wejdzie Digital Services Act. Póki nie wejdzie, mogą niestety bez wyjątku, to smutny fakt, z którym na razie się trzeba pogodzić.
CANCEL CULTURE – cancelujta kogo chceta, ale w ramach ogólnych granic kodeksu karnego, a więc bez przemocy, bez wulgaryzmów itd.

Dogadamy się?

Ledwie w felietonie wyraziłem radość, że dawno już nie było sondażu dającego większość koalicji PiS+Konfederacja, niestety pod koniec roku pojawiły się takie. Dobro-zła wiadomośc jest taka, że rośnie Konfederacji, a nie Pisowi, co zmniejsza d’hondtowską premię Pisu.

Nim to wyjaśnię – rys historyczny, czemu mamy tak dziwną ordynację. Jej korzenie leżą w latach 90., gdy główną osią podziału polskiej polityki była postkomuna/postsolidarność.

Doświadczenie pierwszych rozdrobnionych Sejmów doprowadziło do zgody, że ordynację należy zaostrzyć. Zaostrzono ją za rządów koalicji AWS-UW.

Pod koniec kadencji oba te ugrupowania spadły poniżej progu. Wszechpotężna (rzekomo) „Gazeta Wyborcza” robiła co mogła, by obronić Unię Wolności – skończyli z imponującym wynikiem 3,2%.

Nowa ordynacja poza progami wprowadzała też bardzo małe okręgi, od 7 do 19 mandatów. Te progi tworzą „próg realny”, w siedmiomandatowym okręgu przekraczający 10%.

SLD prowadziło w prawie wszędzie, z wyjątkiem Tarnowa, gdzie na pierwszym miejscu był PSL. Gdyby wyniki przeliczano według d’Hondta, dostaliby kilkadziesiąt mandatów więcej.

Nikt wtedy nie myślał, że Leszek Miller w ciągu jednej kadencji sprowadzi swoje ugrupowanie z 41% do 11%, a desperackimi pomysłami typu „Ogórek na prezydenta!” w ogóle poniżej progu. Dlatego tego d’Hondta wprowadzili.

Jest tu interesująca prawidłowość, że w dziejach polskiej ordynacji trzykrotnie karpie urządzały wigilię. Kolejno AWS-UW, SLD-PSL i PO-PSL przyjmowały zasady niekorzystne dla słabszych ugrupowań, padając ich pierwszą ofiarą.

Najdziwniejsze, że te zmiany zazwyczaj były aprobowane przez PSL, który też ma problem z progiem. Przypuszczam, że powodem był ficzer, o którym mało się mówi: granice okręgów sztucznie promują wyborców prowincjonalnych.

Oś „prowincja-metropolia” to dziś podział ważniejszy niż „komuna/postkomuna” czy nawet „prawica/lewica”. Kaczyński to pierwszy lider, który wyciągnął z tego logiczne wnioski.

PiS od początku pozycjonuje się jako „partia prowincji”. Nie używają tego słowa, ale semantycznie do tego się sprowadzają przekazy typu „postawiliśmy na zwykłą Polskę”. Jakby w miastach powyżej 100 tysięcy było coś niezwykłego.

Jak to działa? Weźmy Gdynię. Ma 244 tysięcy mieszkańców, rządzi w niej niepisowski prezydent. Ale w wyborach parlamentarnych Gdynia sztucznie dołączona jest do okręgu Słupsk, razem z Bytowem, Chojnicami i Lęborkiem.

Gdyby inaczej dzielić okręgi i na przykład zrobić z Trójmiasta dwa okręgi wielkomiejskie, premie za dwa pierwsze miejsca dostałaby „partia metropolii” – a tak, dostaje jedną, drugą oddając „partii prowincji”. Aglomeracje warszawską też można by dzielić np. na lewobrzeżną i prawobrzeżną, tymczasem odcięto Konstancin i Łomianki, żeby je roztopić wśród mazowieckich wiosek nad Bugiem i Bzurą.

W ostatnich wyborach Platforma wygrała w pięciu okręgach, PiS w 36. Premii od d’Hondta nie zawsze się dostaje za pierwsze miejsce, ale trywializując można powiedzieć, że PiS miał na to siedem razy więcej okazji.

Ordynacja rozciencza wielu wyborców wielkomiejskich w okręgach prowincjonalnych. Gdyby nie to, PiS nie miałby samodzielnej większości w 2019, ani nawet w 2015. I to akurat wina Tuska, bo ostatnie zmiany wprowadzono w 2011.

Stąd mój sceptycyzm wobec idei „zjednoczonej opozycji”. Po pierwsze, w ogóle nie wierzę, że antypisowskie elektoraty da się zsumować – że jak Tusk i Zandberg zrobią sobie wspólne zdjęcie, ich wyborcy też się rzucą sobie w ramiona.
Po drugie, w ten sposób opozycja tylko jeszcze bardziej wygra tam, gdzie cały czas wygrywa, czyli w Warszawie, Gdańsku i Poznaniu. Tam po prostu jeszcze raz dostanie tę samą premię od d’Hondta co w 2019 i bilans wyjdzie na zero (pero, pero-o-o…).

Podział na metropolię i prowincję jest tak silny, że mało prawdopodobne wydaje mi się, żeby w Siedlcach wygrała ta sama partia, co w Warszawie. Co więcej, im bardziej zmobilizowani będziemy „my”, tym bardziej zmobilizują się „oni” – a naszym największym sojusznikiem będzie teraz po prostu apatia i frustracja obozu pisowskiego.

To, czego opozycja potrzebuje teraz najbardziej, to partia, mogąca odebrać Pisowi poparcie prowincjonalnego elektoratu. Nie o to chodzi, że ja lubię PSL – far from it – tylko że ugrupowania klasycznego antypisu wydają mi się zbyt jednoznacznie wielkomiejskie.

Ten podział nie będzie wieczny. Nie było go widać w wyborach jeszcze 20 lat temu. Sztucznie generują go dwa czynniki: po pierwsze, ordynacja; po drugie, komercyjne media.

Kiedyś mieszkańcy wielkich miast byli atrakcyjnym targetem, dlatego zabiegały o nich wszystkie media (z wyjątkiem niekomercyjnego Radia Maryja). Dziś razem z wyrównywaniem poziomu życia i aspiracji konsumpcyjnych to nie ma sensu.
Tylko że to się nie zmieni w ciągu najbliższego roku czy dwóch. A więc jeśli chodzi o te wybory – wydaje mi się, że jednoczenie opozycji nie jest dobrym pomysłem na obalenie PiS.